YARALANMALAR VE İLK YARDIM

[Oguzhan_16]

Çarpma, fiziksel, kimyasal maddeler ve radyasyon gibi etkiler, sonucunda deri ve deri altı dokuların bütünlüğünün bozulmasına genel olarak yara denir. Yaralar, mikroorganizmaların vücuda girmesine ve enfeksiyonlara neden olması bakımından önemlidir. Yaralar, meydana geldiği yer ve şekillere göre gruplandırılır. Yaraların vücudun değişik yerlerinde meydana gelmesi nedeniyle, farklı ilk yardım uygulaması yapılır. Yaraları ve uygulanacak ilk yardımı aşağıdaki gibi kısaca açıklayabiliriz.

Basit yaralar: Basit yaralar sadece deride ise yara su, sabun veya rivanol kullanılarak yıkanır. Daha sonra yara temiz bir bezle kapatılarak sarılır. Yara sarıldıktan sonra zaman geçirilmeden sağlık kuruluşuna götürülerek gerekli tıbbi tedavi yapılır.

Kafa yaralanmaları: Saçlı deriye gelen darbeler sıklıkla kesilme ve ezilmeler sonucu oluşan yaralar olup önemli miktarda kanama nedeni olur. Çünkü kıl dipleri kılcal damar ağı bakımından oldukça zengindir. Kafatasında yaralanmalarda ve kanamalarda mutlaka kırık olasılığı akla gelmelidir. Başa gelen darbelerden sonra bilinç kaybı söz konusu ise bu olasılık çok daha yüksektir. Kafaya gelen darbelerden sonra burun ve kulaktan kan ve berrak su gelmesi kafatası kırıklarının göstergesi olabilir. Başından yaralanan hastada bulantı, kusma, göz bebeklerinde büyüme ve devam eden baygınlık durumunda yaralı yarı oturur yatış şekline getirilir.
Saçlı deri kanamaları doğrudan basınç uygulanarak kolayca kontrol edilmektedir.
Eğer yaranın içerisinde yabancı cisim varsa yaranı üzerine basınç uygulanmamalıdır. Simit sargı konularak sağlık kuruluşuna iletilir. Yarada yabancı cisim yoksa yarayı temiz bir bezle sararak sağlık kuruluşuna götürmeliyiz. İlk yardımın ABC'si yönünden, hasta sürekli yakın izlemede tutulmak zorundadır. Küçük çocuklar ve büyüklerde saçlı deri kanamasıyla ilgili müdahale yapıldıktan sonra eğer başka bir sorun yoksa yüzün silinmesi ailenin ve kişinin sakinleşmesini sağlayacaktır. Çünkü saçlı deriden akan kanın yüzdeki görünümü aileler üzerinde çok olumsuz etki yapar.

Göğüs yaralanmaları: Delici göğüs yaralanmalarında derhal göğüsteki delik kapatılmalıdır. Çünkü göğüsteki bu delik, emici etki yaparak göğüs boşluğuna hava dolmasına neden olur. Bunun sonucunda akciğerler bir balon gibi söner. Göğüsteki delik yaralar, tampon şekline getirilmiş bez konularak flasterle hava geçirmemesi için kapatılır. Göğüsteki delik, yarlar hava geçirmeyecek şekilde bandajlandıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna nakledilir. Göğüs içinde kanama varsa hasta sağlık kuruluşuna yarı oturur durumda ulaştırılır. Göğüs yaralanmasına neden olan cisim eğer göğüs'e batık durumda ise çıkarılmaz. Bu cisim deliği tıkadığından göğüs boşluğuna hava dolmasını önler. Bu durumdaki yaralı, yarı oturur durumda sağlık kuruluşuna iletilir.
Karın yaralanmaları: Karından yaralanmalarda kesinlikle yaralıya ağızdan yiyecek ve içecek verilmemelidir. Yaranın üzeri nemli mikropsuz bir bezle kapatılır. Eğer, yara karın bölgesinde yatay şekilde ise yarı oturur dikey şekilde ise sırt üstü yatar pozisyonda en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılır. Yatarak götürülen hastanın başı sağa ve sola dönük olmalıdır. Yaralanmalarda çeşitli enfeksiyonlar meydana gelir. Bunlar içinde en tehlikeli olan tetanos enfeksiyonudur. Tetanosa karşı en etkili korunma, aşı yaptırmakla sağlanır. Bu amaçla bebekler karma aşı sayesinde tetanosa karşı aşılanmış olur. Karma aşının difteri, boğmaca ve tetanos aşılarını kapsadığını daha önce açıklamıştık. Karma aşı bebekler üç defa olmak üzere 2'inci, 4'üncü ve 6'ıncı aylarda uygulanır. Tetanos aşısı 1,5 yaşında ve okul çağlarında tekrar uygulanır. Böylece tetanoza karşı bağışıklık pekiştirilmiş olur. Çeşitli evrelerde tetanos aşısı yaptırılmasına karşılık yaralanmalarda tekrar tetanoz aşısı yaptırmak oldukça yararlıdır. Hiç tetanos aşısı olmayan kişilere yaralanmalar sırasında bu hastalık için özel olarak hazırlanmış olan tetanos serumu verilir. Tetanos serumu bazı durumlarda alerjik etki gösterebilir. Bu nedenle yapılacak en iyi uygulama zamanında tetanos aşılarını düzenli olarak yaptırmaktır.