YARALI TAŞIMA YÖNTEMLERİ VE ÖNEMİ

[Oguzhan_16]

Kazalarda yaralanmalar normal yollarla kurtarılmaya çalışılır. Daha sonra da sağlık kuruluşuna ulaştırılır. Yaralının taşınması sırasında değişik taşıma yöntemleri uygulanır. Yaralının taşınması tekniğine uygun yapıldığında doğabilecek bir çok olumsuzluk önlenmiş olur. Yaralının taşınması sırasında doğabilecek olumsuzlukları önlemek için yaralı taşımanın genel kuralları uygulanmalıdır.

Yaralı taşımanın genel kuralları: Öncelikle yaralının bulunduğu pozisyon ilk yardımın esaslarının uygulanabileceği duruma getirilmelidir. Yaralının pozisyonu ilk yardım esaslarına uyuyorsa değiştirilemez. Yaralının sağlık kuruluşuna sevk edilmesi sırasında da aynı pozisyon korunmaya çalışılır. Taşıma sırasında yaralının emniyeti sağlandıktan sonra süratle taşınma sağlanır. Yaralının taşıması sırasında da ilk yardım uygulamasına devam edilmesi genel kuraldır.
Yaralının taşınması sırasında, durumu dikkate alınarak uygun şekilde taşınır. Örneğin; taşınacak yaralı solunum güçlüğü çekiyorsa taşıması yarı yarı yatmış şekilde olmalıdır. Yine başından yaralı olan hasta yarı oturuş durumuna getirildikten sonra sırt ve yanları desteklenerek taşınır. Kulağı kanayan yaralının taşınması, kanayan kulağın alta gelecek şekilde yarı yan dönük şekilde yapılır. Kanayan kulağın altına kanı emmesi için pansuman uygulanmalıdır. Göğüs yaralanmalarında ve kaburga kırıklarında yaralının taşınması sırasında hasta yarı oturmuş duruma getirilir. Karın yaralanmalarında yaralı önce sırt üstü yatırılır. Daha sonra yaranın karındaki durumuna göre pozisyon aldırılır. Eğer karındaki yara vücut eksenine dik durumda ise bacaklar dizden bükülerek taşınır. Eğer karnındaki yara vücut eksenine paralel ise bacaklar uzatılarak taşınır. Omurga kırıklarında yaralı sedye ya da sert bir zemine yatırılır. Daha sonra yeterli destek yapıldıktan sonra taşınır. Omurga kırıklarında daha önce de açıkladığımız gibi yaralı kesinlikle oturur durumda taşınmamalıdır. Kalça kemiği kırıklarında yaralı sırt üstü yatırılmalı daha sonra sırt üstü yarat pozisyonda taşınmalıdır. Bacak kemiği kırıklarında taşıma gerekli tespit yapıldıktan sonra sırt üstü yatırılarak yapılmalıdır. Ancak ön kol kemiği kırıklarında yaralı yarı oturur durumda taşınabilir. Köprücük kemiği kırıklarında gerekli tespit işleminden sonra yaralı oturuş pozisyonunda hastaneye taşınır. Şok durumundaki yaralının taşınmasında hasta sırt üstü yatırılarak başı yana çevrilir. Çene geriye itilerek göğüsten uzaklaştırılır. Dilin soluk borusunu tıkması da önlenerek taşınması sağlanır. Omurga zedelenmesi, göğüs yaralanması ve kırık olması durumunda yaralının bilinci yerinde değilse hasta sabit yan yatış pozisyonunda taşınır.

Yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız hasta taşınmasındaki genel kurallardan sonra taşıma yöntemlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. Bunlar;
Geri geri (Rautek) Taşıma yöntemi, İtfaiyeci yöntemi, yaralıya destek olarak taşıma yöntemi, sürünme yöntemi ile taşıma, iki el üzerinde taşıma yöntemi, battaniye ile taşıma yöntemi, sedye ile taşıma yöntemi, üç kişi ile taşıma yöntemidir.

Geri geri (Rautek) taşıma yöntemi: Bu taşıma yönteminde yaralının taşınması geri geri yapılır. Tek ilk yardımcı tarafından uygulanır. Geri geri taşıma yöntemi, merdivenlerden yaralının indirilmesinde, kaza yapan araçlardan yaralının çıkarılmasında vb. durumlarda uygulanır. Geri taşıma yönteminin uygulama basamakları şöyledir. Yaralı sırtüstü yatırılır. İlk yardımcı,ellerini yaralının koltuk altından geçirir. İlk yardımcı koltuk altından geçirdiği ellerini yaralının kolundan ya da elbisesinden tutar. En uygun olanı n koldan tutulmasıdır. ilk yardımcı yaralının başını kollarına ya da göğsüne yaslar. İlk yardımcı biraz yana dönerek geri geri yürür. Eğer hastanın ceketi varsa düğmeleri açılarak ceketin arkasından tutularak geri geri de çekilebilir.

İtfaiyeci yöntemi: İtfaiyeci yöntemi de tek ilk yardımcı tarafından uygulanır. İtfaiyeci yöntemi genellikle baygın olan, yani şuuru yerinde olmayan yaralının taşınması sırasında uygulanır. İtfaiyeci yöntemi ile taşıma hasa için çok kolay değildir. Bu nedenle itfaiyeci yöntemi ile taşımaya birden fazla ilk yardım uygulayacak kişinin olmadığı durumlarda başvurulur. İtfaiyeci taşıma yönteminin uygulanma basamaklarını açıklayacak olursak. ilk önce yaralı yüzükoyun çevrilir. Bu sırada yaralının yüzü ere temas ettirilmemeye çalışılır. İlk yardımı uygulayan sağ dizi üzerine çöker. İlk yardımcı yaralının koltuk altından ellerini geçirir. Daha sonra yaralının belinden kavrayarak ayağa kaldırır. İlk yardımcı sağ kolunu yaralının belinden tutarken sol eliyle de yaralının sağ bileğinden tutar. İlk yardımcı yaralının altına eğilerek sağ kolunu yaralının bacağı arasında sokarak sağ bacağından kavrar. Sol eliyle, yaralının sağ bileğini tutmayı sürdürür. Daha sonra yaralının ağırlık merkezini ilk yardımcı omuz'una getirecek şekilde yatar pozisyonda yaralıyı omuz'una alır. Yaralı omuza alındıktan sonra ayağa kalkarak taşınır.

Yaralıya destek olarak taşıma yöntemi: Bilinci yerinde ve yürüyebilecek şekildeki yaralının taşınmasında uygulanan bir yöntemdir. Uygulama basamakları aşağıdaki gibidir. İlk yardımcı yaralının sağlam tarafına geçerek yaralının kolunu boynundan geçirerek bileğinden tutar. Diğer boş eliyle de yaralının belinden kavrar. Yaralıya ilk yardımcı uyumlu şekilde yürür.

Sürünme yöntemi ile taşıma: Bu taşıma yöntemi baygın durumda ve çok ağır olan yaralının tünel, kanal vb. yerlerden taşınmasında uygulanır. Yaralı sürüklenerek taşınır. Sürünme yönteminin uygulama basamakları aşağıdaki gibidir. Önce hastanın sırt üstü yatması sağlanır. Daha sonra yaralının bilekleri birbirine geniş bir sargı yada kemer, eşarp ve eşyalar kullanılarak bağlanır. İlk yardımcı yüzü yaralıya dönük olacak şekilde diz ve elleri üzerine çöker. Daha sonra yaralının bağlı olan kolunu kendi boynundan geçirir. İlk yardımcı yaralının kollarını boynundan geçirdikten sonra emekler şekilde yürür.

İki el üzerinde taşıma yöntemi: Bu taşıma yöntemine altın beşik taşıma yöntemi de denir. İki ilk yardımcının uygulayabileceği bir taşıma yöntemidir. Bu yöntemin uygulanacağı yaralının oturabilecek durumda ve baygın olmaması gerekir. İki el üzerinde taşıma yönteminin uygulama basamakları aşağıdaki gibidir. İki ilk yardımcı, yaralı aralarında kalacak şekilde karşı karşıya gelirler. Karşılıklı yüz yüze gelen ilk yardımcılar birer ellerini kenetlerler. Daha sonra diz çökerek yaralıyı ellerinin üzerine oturturlar. İlk yardımcılar boşta kalan diğer ellerini yaralının sırt tarafında kenetlerler. Aynı zamanda ilk yardımcıların omuzları yaralının arka tarafında destek görevi yapar. Yaralı da ellerini ilk yardımcıların omuzlarına atarak dengesini sağlar. Yukarıdaki basamakların uygulanmasından sonra ilk yardımcılar ayağa kalkarak taşımayı gerçekleştirirler.

Battaniye ile taşıma yöntemi: Dört tane ilk yardımcı tarafından uygulanan bir yöntemdir. Uygulama basamakları ise şöyledir. Battaniye yaralının yanına paralel olarak açılarak konulur. Battaniye uzunlamasına olarak yarısına kadar katlanır. İlk yardımcılarda, birisi katlanan taraftan tutarken diğer üç ilk yardımcı karşı tarafa geçerek taralıyı sağlam yani üzerinde çevirirken diğer taraftaki tek kalan kişi yaralının sırtına battaniyeyi yaklaştırır. Diğer ilk yardımcılar yaralıyı yuvarlayarak battaniyenin ortasına sırt üstü yatırılır. Yaralının battaniyeye yerleştirilmesinden sonra battaniyenin uzun kenarları sıkı bir şekilde yuvarlanarak rulo şekline getirilir. İlk yardımcılar ikişerli olarak karşılıklı geçerek rulo yapılan kısımlardan tutarak, aynı komutla yan yürüyerek yarlıyı taşırlar.

Sedye ile taşıma yöntemi: Yaralı ve hasta taşımasında en uygun yöntem sedye ile taşımadır. Sedyede yaralı taşıması ayak yönünde olur. Ancak bazı durumlarda baş yönünde taşıma gerekebilir.

Üç kişi ile taşıma yöntemi: Üç kişi ile yaralı taşımasında yaralının vücudunun ön kısmı ilk yardımcılara dönük olarak yan yatırılır. Daha sonra birinci ilk yardımcı yaralının ayaklarından, ikincisi kalça hizasından, üçüncüsü de koltuk altı hizasından tutarak taşır. Taşıma sırasında üçüncü ilk yardımcı yaralının baş ve boynunu destekler. Hasta taşımasında hayat kurtarıcı olan sabit yan pozisyonu kusan yaralıda, şok ve şuurun yerinde olmayan yaralıda uygulanır.