TÜRK CUMHURİYETLERİNDE MÜZİK EĞİTİMİ

[Oguzhan_16]

1.2.Türk Cumhuriyetlerinde Müzik Eğitimi

Türk Cumhuriyetleri olarak adlandırılan eski Sovyetler Birliğine bağlı ülkelerdeki müzik eğitimi sistemi, bireyi olabildiğince erken yaşlarda müzik eğitimiyle buluşturarak, ona yetenek ve becerilerini geliştirmelerine olanak sağlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda devletin resmi okullarının yanında her çocuğun rahatlıkla devam ederek, yeteneğini geliştirebileceği müzik okullarını Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Kazakistan gibi Türk Cumhuriyetlerinde görmekteyiz.

Azerbaycan’da müzik öğretmenliği eğitimi, ‘’eğitim fakültelerine bağlı pedagoji enstitülerinde verilmektedir. Azerbaycan bağımsızlığını kazanmadan önce bu enstitülere beş ve yedi yıllık müzik okulunu bitirenler girmekteyken, son yıllarda genel lise mezunlarına da bu hakkın verildiği görülmektedir.

Azerbaycan’daki müzik eğitimcisi yetiştirme sisteminde yedi yıllık müzik okulu ile başlayan eğitim, dört yıllık müzik kolejiyle (orta ihtisas eğitim okulu) devam etmektadir.Buradan pedagojik enstitüye devam eden ilkokul,ortaokul ve liselere müzik öğretmeni olmakta, konservatuvara giderse profesyonel sanatçı olmaktadır Bunların içinden de çok iyi durumda olanlar konser sanatçısı olurken, diğerleri dört yıllık müzik kolejlerine öğretmen olma hakkını elde etmektedirler.’’(Demirova;2002)

Araştırmada elde edilen bulgulara göre,’’Türkmenistan’ın müzik öğretmenliği eğitimi de diğer Türk Cumhuriyetleri ve Balkan ülkeleri gibi Sovyetler Birliği sisteminin özelliklerini taşımaktadır. İki ayrı müzik eğitimi sistemi oluşturulan Türkmenistan’da, birinci sistemde; normal okullara paralel olarak sekiz yıllık müzik ilkokullarını takip eden ve 17-18 yaşlardan itibaren eğitim veren, dört yıllık müzik ortaokulları bulunmaktadır. Şan ve koro bölümleri bu müzik okullarında başlamakta ve toplam 12 yıl müzik eğitimi verilmektedir. İkinci sistemde ise kesintisiz 10 yıl devam eden müzik okulu bulunmakta ve 6 yaşında başlatılan müzik eğitimi 16-17 yaşında sona ermektedir.Bu iki sistem arasındaki en önemli fark, ilk sistemin 8+4 yıl olarak kesintili olmasına karşı, ikincisinde hiç ara vermeden 10 yıl devam etmesidir.

Her iki sistemden de mezun olan bireyler isterlerse konservatuvara giderek 5 yıl okumakta ve sanatçı olabilmaktedirler. Konservatuvara devam etmeyenler ise müzik öğretmeni olarak görev almaktadırlar.

Burada dikkati çeken en önemli husus, Türkmenistan’da müzik öğretmenliği eğitimi gibi bir kurum veya programın eğitim sistemi içinde yer almayışı ve iyi çalan iyi çaldırır,iyi söyleyen iyi söyletir gibi bir düşüncenin hakim olmasıdır. Bu da müziksel davranış kazandırmanın öğretmenlik formasyonu gerekliliğine fazla önem verilmediğini göstermektedir.

Araştırma bulgularına göre, Türkmenistan’daki eğitim ve kültür faaliyetlerinden Avrupa ülkeleri ve Türkiye’nin karşılıklı olarak etkilendiği anlaşılmaktadır. Ancak, halen uygulanmakta olan eğitim sisteminin Rus komünist rejimi tarafından yerleştirildiği yıllarda Avrupa ülkelerinin Türkmenistan müziğinden etkilendiği, şimdilerde ise tersine bir etkileşim olduğu da elde edilen bulgulardandır.‘’(Muhatov,2002)

Araştırmanın Moldova cumhuriyetine ilişkin bulgularında ise, ‘’Bulgaristan’daki müzik eğitimi sistemine çok benzeyen bir model olduğu görülmektedir.7+4 yıllık müzik okullarından mezun olan öğrenciler, bu okullara müzik öğretmeni olabilmektedirler. Diğer taraftan 10 yıllık lise ve müzik lisesini bitirenlerin devam edebileceği eğitim fakülteleri müzik bölümleri mevcuttur. Eğitim fakülteleri ilk ve ortaokullarla liselere müzik öğretmeni yetiştirmektedir.

Elde edilen bulgulardan, 7+4 yıllık müzik okullarını bitirenlerden devam etmek isteyenlerin konservatuvarlara giderek sanatçılık için ileri düzeyde performans eğitimi almakta oldukları belirlenmiştir.

Araştırmada, Moldova’daki müzik eğitimi sisteminin Sovyet Rusya modelinden örnek alınarak oluşturulduğu, ancak son yıllarda Romanya ile daha çok etkileşim içinde bulunduğu belirlenmiştir.Ayrıca, bir Balkan ülkesi olan Moldova’nın özellikle halk müziğinde, diğer Balkan ülke halk müziklerinin etkisi olduğu, ancak ülkenin kendi içine dönük ve kapalı yapısı nedeniyle Türkiye ve diğer ülkelerin kültür ve müzik faaliyetlerinden çok fazla etkilenmediği de edinilen bulgulardandır.

Türk Cumhuriyetlerindeki müzik eğitimi sisteminde ortak olan bir başka husus da, mesleki müzik eğitiminde ağırlıklı olarak klasik müzik eğitiminin yanında, geleneksel halk müziği, pop, caz gibi diğer türlerin eğitiminin de verilmesidir.