boğazlar sözleşmesi

[boewulfs]

Mısır isyanı sonunda osmanlı devleti'nin tam bir çöküntü içine düştüğü ortaya çıkınca boğazlar meselesi önemli bir konu olarak ön plana çıktı. çünkü, akdeniz'in doğu kapısı durumunda olan istanbul ve çanakkale boğazları, devletlerarası ilişkiler ve dengeler açısından hayati önemi haizdi. aslında, bu safhada boğazlar, ingiltere veya rusya'nın kontroluna girebilirdi. fakat, bu güçler karşı karşıya gelmemek için ve dengelerin muhafazası maksadıyla bu türden uygulamaya teşebbüs etmediler.

bu antlaşma ile boğazların barış zamanında savaş gemilerine kapalılığı uluslararası yükümlülük altına alınmıştır. boğazların kapalılığı kavramı yalnız barış zamanı ile sınırlıdır. osmanlı devleti savaşa girdiği takdirde boğazlan istediği gibi tasarruf edebilecektir. yani, dilediği devletin savaş gemilerine açabilecektir. nitekim, bu prensip kırım savaşanda uygulanacak, ingiliz ve fransız savaş gemilerinin karadeniz'e geçmelerine izin verilecektir.

sonuç olarak; 1841 yılında osmanlı devleti üzerindeki rus nüfuzu ve baskısı gerilemiş; fransa'nın mısır üzerindeki etkinliği ortadan kalkmış; hünkar iskelesi antlaşması hükümleri sona ermiş; ingiltere ise en kazançlı ülke durumuna gelmiştir.