KAZALARDAN KORUNMANINTEMEL İLKELERİ

[Oguzhan_16]

Kaza nedir: Dünya sağlık örgütü'nün tanımına göre "önceden planlanmamış ve beklenmeyen ancak yaralanmayla sonuçlanan bir olaya kaza denir." Daha geniş anlamda "önceden planlanmamış, beklenmedik bir durumda meydana gelerek yaralanmalara, can ve mal kaybına neden olan olaylara kaza denir." Kazalar sonunda büyük maddi hasarların yanında oldukça fazla sayıda insan da hayatını kaybetmektedir.

Toplum sağlığı açısından kazaların önemi: Her gün izlediğiniz basın ve yayın organlarından çok değişik kaza haberleri duyarsınız. Kaza sayısının hızlı bir şekilde artış göstermesi çok sayıda ölüm ve sakat kalma durumlarını da beraberinde getirir. Diğer bir ifadeyle kazalar toplumdaki sakatlık ve ölümlerin başta gelen sebeplerindendir. Kazaların öneminin daha iyi kavranması için ülkemizdeki kaza oranları, ölüm ve sakat kalma sayılarına bakmak gerekir. Ülkemizde kazaların gerçek boyunu yansıtacak rakamlar tam olarak elde edilememektedir. Türkiye'deki kazaların %40'ı trafik kazaları, %20'si iş kazaları, %20'si ev kazaları ve %5'i ise ateşli silah yaralanmalarıdır. Ayrıca tarımsal uygulamalar sırasında veya sportif etkinliklerde de kazalar görülmektedir. 1994 yılı rakamlarına göre toplam 233.803 trafik kazası olmuş, bu kazalarda 5942 kişi ölmüş ve 104.717 kişi yaralanmıştır. Trafik kazalarının %97'sinin nedeni ise kişi sorumsuzluğudur. 1992 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu'na kayıtlı olan 3.796.702 işçiden 138.464 iş kazası saptanmıştır. Yani işçilerin %3,7'si iş kazası geçirmiştir. Yaralanan işçilerin %2.48'inde kalıcı sakatlık meydana gelmiştir. %1,27 oranında ölüm meydana gelmiştir. Hızlı bir artış göstererek insan sağlığını olumsuz etkileyen kazalar meydana geliş şekline göre gruplandırılabilir. Kazalar;
trafik kazaları, iş kazaları, ev kazaları, spor kazaları, kitlesel kazalar, diğer kazalar olarak gruplandırılabilir.
Trafik kazaları: Günümüzde trafiğe çıkan araç sayısına göre hızlı bir artış gösteren kaza grubudur. Ölümle sonuçlanan kazalarda ilk sırayı alır. Adli olaylar grubuna giren trafik kazalarını, polise bildirmek zorunludur.

İş kazaları: Kişilerin işleri gereği geçirdikleri kazalardır. İş kazalarına örnek olarak inşaat kazalarını, yer altında çalışanların geçirdiği kazaları vb. verilebilir. İş kazalarının büyük kısmı, yorgunluğun diğer günlere göre daha fazla olduğu haftanın son günlerinde meydana gelmektedir. En kısa sürede polise bildirilmesi gereken kazalardır.

Ev kazaları: Ev kazaları, genelde yanık, zehirlenme, kesici aletlerle yaralanma, elektrik çarpmaları vb. şekilde meydana gelir.

Spor kazaları: Spor kazaları düşme, çarpışma, çarpma, burkulma, kas liflerinde kopma vb. şekillerde meydana gelir.

Kitlesel kazalar: Kitlesel kazalar yangın, bina çökmesi vb. durumlarda meydana gelir.

Diğer kazalar: Bu grup kazalara, doğal afetler (sel baskını, deprem, heyelan vb.) uçak, gemi ve tren kazaları dahil edilebilir. Kazalardaki ölü sayısının çok yüksek olması nedeniyle uygulanacak ilk yardım kuralları büyük önem taşır. Kazalarda uygulanan ilk yardımın ön başarı anahtarı vardır. Bunlar;

Kaza sırasında zaman kaybedilmeden ve telaşa kapılmadan ilk yardım yapılmalıdır.
Kazazedenin solunumu kontrol edilir. Solunum durmuşsa hemen sun'i solunum yapılmalıdır. Kalp atışları kontrol edilir. Eğer kalp atımı durmuş ise derhal kalp masajı yapılır. Kanamanın olup olmadığı kontrol edilir. Kanama varsa hemen durdurularak kan kaybı önlenmelidir. Kazazedede şok durumu varsa kazazede fazla hareket ettirilmeden şoka karşı önlem alınmalıdır. İlk yardım sırasında zamanın çok büyük bir öneme sahip olduğu unutulmamalıdır. Bu amaçla kazazedenin durumunun daha kötüye gitmesini önleyecek tedbirler alınmalıdır. Kaza geçiren kişinin moralini yüksek tutmak için güven verici sözler söylemeli ve duruma uygun davranış gösterilmelidir. Kaza yerinde, gereksiz kabalıklar dağıtılarak halkın toplanması önlenmelidir. Kazazedenin, giysileri gereğinden fazla soyulmamalıdır. Kazazede, bütün imkanlar kullanılarak en yakın hastaneye taşınmalıdır.

Kazalardan korunma: Kazalardan korunma büyük oranda kişi faktörüne bağlıdır. Bunda en önemli etken kişinin eğitimidir. Kişilerin sorumsuzluk, bilgisizlik ve dikkatsizlik nedeniyle yaptıkları kazaların önlenilmesinde en önemli araç, sağlık eğitimidir. Trafik kazaları gibi başkalarının hayatını da tehlikeye düşüren durumlarda zorunlu olarak cezai yaptırımlara da gidilmektedir. Çocuklar, yaşlılar ve hamileler kazalar açısından en önemli risk grubunu oluşturmaktadır. Çocukların özellikle yürümeye başlama dönemlerinde kazalarla karşılaşabilme riskleri yüksek olmaktadır. Bu dönemlerde düşme çok yüksek oranda rastlanılan bir kaza nedenidir. Evde kesici, batıcı araçlar ortada bırakılmamalıdır. Çocukların ulaşamayacağı yerlere kaldırılmalıdır. Mutfakta ocakta kullanılan tavaların sapları, tencerelerin kulpları çarpılmayacak biçimde içe dönük olması gerekir. Evde elektrik prizlerinin çocukların herhangi bir şey ile kurcalayamayacağı biçimde kapatılması sağlanmalıdır. Bu amaçla kapaklı prizler kullanılabilir. Mutfakta böcek ilacı bulundurulmamalıdır. Bütün ilaçlar kapalı dolaplarda ve çocukların ulaşamayacağı yerlerde olmalıdır.