ÇOCUK SAĞLIĞI

[Oguzhan_16]

Çocuk sağlığı konusunu alt başlıklarıyla birlikte açıklamadan önce çocuk sağlığını etkileyen faktörlerle ilgili genel ilkeleri sıralayalım.

+ Annedeki genetik bozukluklar, çocuklarda ruhsal ve bedensel hastalıklara neden olur.
+ Annenin gebelik dönemini etkileyen faktörler, doğacak çocuğun sağlığını da doğrudan etkiler.
+ Doğum sırasında çocuğun anne karnında oksijensiz kalması, boynuna kordon dolanması vb. durumlar çocuk sağlığını olumsuz etkiler.
+ Doğumdan sonraki ilk ay çocuğun hayatta kalması için oldukça önemli bir dönemdir. Dolayısıyla bu dönemde çocuğa iyi bakılmalı ve nitelikli sağlık hizmetleri verilmelidir.
+ İyi ve dengeli beslenmenin yanında çocuğun aşı ile bağışıklanması sağlığını olumlu etkiler.

Gebeliğin doğumla sonlanmasıyla bebek doğar. Doğumun ilk dr haftasındaki bebeğe "yenidoğan" denir. Anne karnında büyüme ve gelişmesini dürdüren bebek ortalama 50-51 cm olarak doğar. Bebek bazen anne karnında 57 cm boya ulaşarak da doğabilir. Doğumdan sonraki ilk yıl içinde çocuğun boyu 75 cm'ye ulaşır. Zamanında ve normal olarak doğan bebeğin ortalama ağırlığı 3,2 + 0,6 kg kadardır. Kısaca belirtecek olursak Türkiye standartlarında normal doğum ağırlığı 3,2+ 0,6 kg, boy uzunluğu ise 50-51 cm'dir. Normal ağırlık ve boyda doğan çocuğun gelişiminin izlenmesi için sürekli boy ve ağırlığının ölçülmesi gerekir. Doğumdan sonra çocuğun büyüme ve gelişmesinde çeşitli nedenlerle (beslenme, hastalık vb.) yavaşlama veya duraklama meydana gelebilir. Çocuğun büyüme ve gelişmesindeki aksamaların zamanında belirlenip gerekli önlemlerin alınması gerekir. Eğer çocuğun büyüme ve gelişmesi zamanında belirlenemez ise çocukta kalıcı durumlar meydana gelir. Çocuğun büyüme ve gelişmesinin normal devam edip etmediği yapılan ağırlık ve boy artışı sağlık kuruluşlarında çocuk gelişim uzmanları tarafından ölçülerek standart boy ve ağırlık değerleri ile karşılaştırarak izlenir. Çocuğun her yaşı için standart değerler olduğundan büyüme ve gelişmenin normal olup olmadığı çocuk gelişim uzmanlarınca belirlenerek gerekli tedbirler alınır.
Çocuğun her döneminde büyüme ve gelişme gerçekleşir. Çocuğun büyüme ve gelişmesi özellikle 0-4 yaş arasında oldukça hızlıdır. Büyüme ve gelişmenin özellikle 0-4 yaşlarında hızlı olması nedeniyle ağırlık ve boy artışını gösteren büyüme kartları ya da standart değerlerde bu yaş gruplarının izlenmesi daha önemlidir. Çocuğun büyüme ve gelişmesinin değerlendirilmesinde bazen baş çevresinin ölçülmesi, diş gelişmesi vb. ölçütler de dikkate alınır. Büyüme ve gelişme dönemleri daha önce açıklandığı için burada kısaca yaşlara göre kazanılan bedensel yetenekler ve zihinsel gelişim özelliklerini ana hatlarıyla belirtmekte fayda vardır. Çocukta yaşlara göre kazanılan yetenekleri aşağıdaki gibi açıklayabiliriz. Doğumda; Çocuk günün büyük bölümünde uyur. Emme ve yutma reflekslerine sahiptir.
1. ayda: Başını ara sıra dik tutabilir. Genelde boyun kontrolü yoktur. Çevresiyle ilgisi pek yoktur.
2. ayda: Başını dik tutabilir. Ellerini yumruk şeklinde tutar. Hareket eden cisimleri gözleriyle izleyebilir. Annesini tanır. Annesinin konuşmasına ses çıkararak cevap verir.
4. ayda: Elleriyle oynar. Elleriyle nesnelere uzanır ancak yakalayamaz. Ellerine verilen kalemi tutabilir. Çağrılınca sesin geldiği yöne dönerek bakabilir.
5. ayda: Yattığı yerden yuvarlanarak ters dönebilir. Bu aydan itibaren çocuk yüksek yerlere tek başına bırakılmamalıdır. Uzandığı nesneyi elleriyle tutabilir. Ayağını ağzına götürebilir. Aynada kendisini görünce güler ve sevinir.
6. ayda: Destekle birlikte oturabilir. Eline kaşık verildiğinde masaya veya herhangi bir şeye vurabilir. Beğendiği veya beğenmediği yiyeceklere tepki gösterir. Tanıdıklarını yabancılardan ayırt edebilir.
7. ayda: Her iki elinde de birer cisim tutabilir. Bir elindeki cismi diğer eline aktarabilir. Eline verilen her cismi ağzına götürür. Eline bisküvi verildiğinde kendi kendine yiyebilir. Aynadaki görüntüsünü tutmak ister.
8. ayda: Kısa süre desteksiz oturabilir. Eşyaları yere atarak oynar. Yere düşen oyuncağını arar. İki heceli sözcükler söyleyebilir.
9. ayda: Uzun süre yalnız oynayabilir. Bir yere tutunarak ayakta durabilir. Anne, baba gibi sözcükleri söyleyebilir.
10.ayda: Hiç bir yardım olmadan oturur ve yatabilir. El çırpar ve el sallar. Bardaktan su içebilir, baş parmağını kullanabilir. İşittiği sözleri tekrar edebilir. Yardımsız ayağa kalkabilir.
11.ayda: Basit emirleri anlamaya başlar, çeşitli cisimleri kaplarına koyabilir.
12.ayda: Elinden tutunca yürüyebilir. Kitaplardaki resimlere ilgi gösterir. Sevgi gösterir, istendiğinde öper, Basit terimleri anlayarak yerine getirir.
13.ayda : Kalem ile çizgi çizebilir, Bir elinde iki cismi tutabilir.
15.ayda : Yardımsız yürüyebilir, elinden tutulunca merdiven çıkabilir kaşık kullanabilir. Kalemle düz çizgi çizebilir. Kitabın sayfalarını karıştırabilir. İşaretle çeşitli isteklerini belirtebilir. 8-10 sözcük söyleyebilir.
18.ayda : Acemice de olsa koşabilir. Merdiven çıkabilir, Kızgınlık belirtilerini yansıtır.
21.ayda : Vücudunun çeşitli bölümlerini gösterebilir. Merdivenden elinden tutulunca inebilir, İki üç sözcüklü cümleler kurabilir, 5-6 küpü üst üste koyabilir.
24.ayda : Tek başına merdivenden inebilir. Topu tutabilir ve tekme vurabilir. Kısa cümleler kurarak konuşabilir. 7-8 küpü üst üste koyabilir. Çişini haber vermeye başlar, Ellerini yıkayabilir hale gelir.
2,5 yaşında : Sıçrayabilir. Ayak parmakları üzerinde durur. Adını bilir, Renkleri ayırt edebilir.
3 yaşında: Merdivenleri artık rahat çıkar. Daire çizebilir, Karanlıktan korkar. Birden fazla renk tanır. Yavaş yavaş dişlerini fırçalamaya başlar.
6.yaşında: Üçgen çizebilir, parayı tanır. Kendisi giyinip soyunabilir, grup oyunlarına katılır, sorumluluk verilmesinden hoşlanır, hafızası gelişmiştir.