AİLE PLANLAMASININ ANA VE ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKİSİ

[Oguzhan_16]

Çok ve sık doğum yapmak aşırı doğurganlık olarak adlandırılır. Aşırı doğurganlığım hem anne, hem de çocuk sağlığı açısından önemli sakıncaları vardır. Çok ve sık doğumlar gebelik sırasında ve doğumda istenmeyen durumların görülme sıklığını artırır. Çok ve doğumun sakıncalarını aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.

Çok ve sık doğumun ana sağlığına etkisi : Çok ve sık doğum, ana sağlığını bir çok yönden olumsuz etkiler. Bu olumsuz etkilerden önemli olan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Çok ve sık doğum yani aşırı doğurganlık ana ölüm hızını yükseltir. Ülkemizde ve diğer bir çok ülkede yapılan araştırmalar doğurganlık artışına paralel olarak ana ölüm hızının da arttığını göstermiştir. Çok ve sık doğum yapan kadınlarda diğer kadınlara göre daha fazla beslenme bozuklukları görülmektedir. Aşırı doğurgan kadınlarda kansızlık durumu da diğer kadınlara göre daha fazladır. Aşırı doğurgan kadınlarda gebelik ve doğumla ilgili rahatsızlıklara daha çok rastlanılmaktadır. Aşırı doğurgan annelerde rahim yırtıkları, aşırı kanama, yüksek tansiyon, rahim ağzı kanserleri, düzensiz adet görme, varis vb. rahatsızlıklar diğer kadınlara göre üç kat daha fazladır. Doğum sırasında bebeğin ters gelmesi gibi anormal durumlar da aşırı doğurgan kadınlarda çok görülür.
Aşırı doğurgan annelerin vücut dirençleri azaldığından mikrobik hastalıklara daha çabuk yakalanırlar. Aşırı doğurgan annelerin üreme organlarında ihtihabi hastalıklar, idrar kesesi ve rahim sarkması gibi kadın hastalıkları daha fazla görülür. Düşük yapma, aşırı doğurgan annelerde diğer annelere göre daha sık görülür. İstenmeyen gebelikler sonucu düşük yapma eğiliminde artış görülür. Buna bağlı olarak anne sağlığı açısından önemli sorunlar ortaya çıkar. İstenmeyen gebelikleri sonlandırmak için yapılan düşüklerde her yıl çok sayıda kadın hayatını kaybetmekte, bir çoğu da sakat kalmaktadır. Yukarıda sıralayama çalıştığımız çok ve sık doğumun oluşturduğu olumsuz durumlar ana sağlığı açısından oldukça önemlidir. Ana sağlığında olumsuzluklar ayol açan bu durumları ortadan kaldırmak için ailelerin etkin bir şekilde aile planlamasına katılması gerekir.

Çok ve sık doğum yapmanın çocuk sağlığına etkisi : Çok ve sık doğum yapmak ana sağlığını olumsuz etkilediği gibi çocuk sağlığını da olumsuz etkiler. Çocuk sağlığına olan bu olumsuz etkilerden bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Çok ve sık doğumdaki artışa paralel olarak bebek ve çocuk ölüm hızı da artar. Bunun nedenlerinden birisi gebe annenin karnındaki bebeğin gelişiminin istenilen düzeyde gerçekleşememesidir. Yine anne ve bebekten kaynaklanan nedenlerden dolayı doğum öncesi ve doğum sonrası pek çok olumsuz durum bebek ve çocuk ölüm hızında artışa yol açar. Çok ve sık doğum nedeniyle çocuklarda beslenme bozuklukları görülür. Çocuk sayısıyla uyumlu olarak ekonomik durumun da yeterli düzeyde olması gerekir. Ekonomik durumun yetersiz olmasına rağmen çok ve sık doğum nedeniyle de beslenme yetersizlikleri görülür. Ekonomik durumun yetersizliği, çocuğu küçük yaşta gelir getirmek için ağır işlerde çalışmak zorunda bırakabilir. Buna bağlı olarak çocuğun gelişiminde aksamalar olur.

Çok ve sık doğum nedeniyle doğacak her çocuk ekonomik gelirin düşük olması nedeniyle önceki çocuğun da yetersiz beslenmesine yol açacaktır. Çok ve sık doğum nedeniyle anne ve babanın çocuklara ayıracağı ilgi zaman azalacağından çocuklar psikolojik olarak bu durumdan etkilenir. Aynı durum çocukların eğitilmelerini de etkiler. Çok ve sık doğum yapan anne annelerin bebeklerinin düşük ağırlıkta doğma riski daha fazladır. Düşük ağırlıklı doğan bebekler normal ağırlıkta doğan diğer bebeklere göre daha kolay hastalanırlar.
Çok ve sık doğum nedeniyle ortaya çıkan olumsuzlukları ortadan kaldırmanın tek yolu aile planlamasına uymaktır. Aile planlaması hem bebek hem de ana ölüm hızlarını düşürür. Aile planlaması uygulamalarına katılan bir anne, 20-35 yaşlar arasında en az yıl arayla doğum yapılacağını öğrenir. 20 yaşın altındaki ve 35 yaşın üstündeki gebelikler bir çok yönden sakıncalar taşır. Aile planlaması ile istenmeyen gebelik meydana gelmeyeceğinden kürtaj ve düşük sayısı da oldukça azalır. Dolayısıyla kürtaj ve düşük nedeniyle oluşan ölümler de azalır. Aile planlamasına uyulmasıyla anne ve bebeklerde görülen beslenme bozuklukları en aza iner. Aile planlaması hizmetleri ana çocuk sağlığı merkezlerinde ve sağlık ocaklarında ücretsiz olarak verilmektedir. İsteyen aileler ücretsiz olarak verilen bu sağlık hizmetlerinden istedikleri zaman faydalanabilirler. Aile planlaması faaliyetleri sonucu istenilen sayıda çocuk sahibi olunacağından çocuklarda yetersiz beslenme görülmez. Düşük ağırlıklı bebekler doğmaz. Doğacak her çocuğa yeterli ilgi ve sevgi gösterileceğinden çocuğun beden sağlığının yanında ruh sağlığı da iyi olur.

Yeni istenilen sayıda çocuk olacağından her çocuk için ayrılacak eğitim harcamaları artacağından çocuklar yeterli eğitimlerini almış olacaklardır. Çok ve sık doğum yapan annelerin çocuklarında görülen hastalıklara çabuk yakalanma durumu, aile planlaması sonucu azaltılabilir.