RESİMDE IŞIK VE GÖLGE

[Oguzhan_16]

Model, çizgi ile tesbit edildikten sonra işlenişi ışık-gölge ile sağlanır. Böylece modelin hacim ve derinliği daha belirgin hale gelir. Işık kaynakları güneş, ay, yapay aydınlatma vasıtalarıdır. Işık kaynağı, eşyanın her tarafını aynı derecede aydınlatmaz. Yüzü ışığa karşı ve yakın olan yerler de karanlıktır. Işık ve gölge arasında kalan kısımlar eşyanın esas rengini verir. Işığın aydınlatma derecesine genel olarak "ton" denir.
Bir kaynaktan aydınlatılan varlıkların ışık ve gölge durumunu incelediğimizde başlıca dört değer görürüz.
1. Işıklı kısım (açık ton) Işığın eşya üzerine doğrudan doğruya geldiği en aydınlık kısımdır. Bu kısım fazla ışık aldığı için ve yansımaların da etkisinde kaldığından eşyanın öz rengini vermez.
2. Öz-ton Işığın eğik olarak geldiği, yansımaların ve parlamaların olmadığı kısımdır. Burada eşyanın asıl rengi bellidir. Yuvarlak cisimlerde ışıklı kısımla öz gölge arasında bir geçiş yaptığı için bu bölgeye pasaj da denir.
3. Öz-gölge (koyu ton) Eşyanın ışık almayan, bu nedenle de en koyu olan kısmıdır.
4. Düşen gölge Eşyanın fona ya da zemine düşen gölgesidir. Genellikle o eşyanın biçimini yansıtır. Refle Eşya üzerindeki ışığın yansıması ile başka yüzeyler üzerinde meydana gelen aydınlatmaya denir. Yeşil kumaştan yapılmış bir fon üzerinde duran limona gelen ışığın yansıması, yeşil fonda sarımtırak bir akis bırakır.

* Resimde Açıklık ve Koyuluk
Işık, varlıkların her tarafını aynı ölçüde aydınlatmadığı için açık koyu farkları meydana gelir. Aynı renkte olan bir eşyaya baktığımızda ışığın geldiği yönde olan kısımların açık ve parlak olduğunu; gölgede kalan kısımların ise koyu ve sönük olduğunu görürüz. Açık-koyu ile ışık-gölge terimlerini birbirine karıştırmamak gerekir. Açık-koyu, bir rengin ışıktan gölgeye geçerken aldığı ton dereceleridir (valör). Yani herhangi bir rengin ışıkta ne derece açık tonda ya da gölgede de ne kadar koyu gözükeceği durumudur. Halbuki ışık-gölge, renkli resimde' soğuk ve sıcak renklerin kullanılışı ile sıkı sıkıya ilgilidir, Işıklar sarı ve turuncu, gölgelerse koyu mavi ve mor renklerle anlatılır. Bir rengi ışıklı göstermek için beyazla açmak yerine sarı ya da turuncu renkler karıştırarak kullanılmalıdır. Gölgede göstermek için de mavi veya mor renkler karıştırılmalıdır.

* Fon
Resimde fon, modeli daha belirli ve güzel göstermek bakımından çok önemlidir. Fon, modelin doğal görünüşü içinde olabileceği gibi, özel şekilde hazırlanan kumaş ya da benzeri malzemelerden de olabilir. Daha güzel ve ilgi çekici olması için konunun fonla uyum sağlaması gerekir. Bu uyum, çoğu zaman renk ve biçimlerdeki kontrastlıkla (zıtlıkla) sağlanır. Konuda sıcak renkler hakimse, fondaki soğuk renkler konuya kuvvet kazandırır. Konuda yuvarlak biçimler varsa, fonda dikey ve yataylar kullanmak, konunun anlamını zenginleştirir. Hareketli konuların arkasındaki durgun bir fon, göze dinlenme fırsatını verir ve resmi daha güzel gösterir.

* Üslup (Stil)
Nasıl ki her insanın vücut yapısı ve yüz görünüşü birbirine benzemezse, resim yapanların da kendine özgü duyuş ve çalışma şekilleri vardır. Üslup, ressamın çalışmalarında konuyu kendine göre anlatışıdır. Bu anlatışta resim yapanın resim bilgisi, genel kültürü, ruhsal yapısı, içinde yaşadığı toplum gibi etkenler önemli bir rol oynar. Öğrencilerin okulda yaptığı resim çalışmalarını yan yana koyduğumuzda, konu aynı olmasına rağmen resimlerin çalışma tarzını çok değişik görürüz. Öğrencileri resim yapma tarzını öğrenen bir resim öğretmeni, ismi yazılı olmasa da hangi resmin, hangi öğrenciye ait olduğunu kolayca anlar. işte bu sezgi, resmi yapanın özelliğinin belli oluşundandır.

Resim sanatında üslup, ressamın kendi çalışma tarzı ile ilgili olursa kişisel üslup; eğer bir devrin resim sanatını anlatırsa buna da kolektif üslup denir.