yaş antlasması

[boewulfs]

dagilma donemini baslatan osmanli devletinin felaket antlasmasi.
10 ocak 1792'de imzalan ve osmanlı ile rusya arasındaki 1787-92 savaşını sona erdiren barış anlaşmasında iki taraf için de savaş öncesi durumu koruyan bir sonuç çıkarmıştır bu anlaşma.
1787-1792 osmanlı-rus savaşı sonunda, 10 ocak 1792 tarihinde imzalanan osmanlı-rus antlaşmasıdır.

osmanlı devleti'nin, kırım’ı geri almak gayesiyle, 19 ağustos 1787’de, rusya’ya açtığı savaş, avusturya’nın da savaşa dahil olmasıyla aleyhte gelişti. özi, kili, ismail, anapa ve soğucak gibi kaleler, rusların eline geçti. neticede, ingiltere, prusya ve ispanya’nın arabuluculuğuyla, 18 ağustos 1791 tarihinde, osmanlı devleti ile rusya arasında, sekiz aylık bir süre için kalas mütarekesi imzalandı. arkasından, kasım 1791’de, yaş kentinde barış görüşmelerine başlandı. yaklaşık iki buçuk ay süren uzun ve çetin müzakerelerden sonra, 10 ocak 1792 tarihinde, osmanlı devleti'yle rusya arasında yaş barış antlaşması imzalandı. tamamı on üç madde olan bu antlaşmaya göre:

küçük kaynarca (1774), aynalıkavak (1779), ticaret (1783) ve 1784’te kırım ile taman’ın ilhakıyla koban nehrinin hudut tayini hakkındaki antlaşmalar yine eskisi gibi kalıyordu.
turla (dinyester) nehri hudut kesilerek, bunun sol tarafındaki arazi, yani aksu ile turla arasındaki özi kırı, özi kalesi, ruslara terk edildi. sağ tarafındaki memleketler, yani bender, akkerman, kili, ismail ve diğer tarafta rusların işgalindeki kale ve şehirler osmanlılara iade ediliyordu.
boğdan voyvodalığının borçları ve geride kalan vergileri iptal edilecek ve antlaşmadan sonraki iki yıl, her türlü vergiden muaf tutulacaktı. af ilan edilip, isteyenler yine memleketlerine dönebileceklerdi.
tiflis hanlığına, çıldır valileri veya beyleri tarafından taarruz olunmayacaktı.
kuzey afrika’daki garb ocakları, rus ticaret gemilerine taarruzda bulunurlarsa, zarar tazmin edilecekti.
anapa kalesi osmanlılara geri verildi.
yaş antlaşmasının imzalanmasıyla, 1787 yılında osmanlı devleti'yle rusya arasında başlayan, sonra da avusturya’nın katılmasıyla genişleyen savaş fiilen ve resmen sona ermiş oldu.

*