paris antlasması

[boewulfs]

30 mart 1856 tarihinde rusya ile kırım savaşı'nı kazanan osmanlı devleti, ingiltere ve fransa arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

maddeleri

tamamı 34 madde olan paris barış antlaşmasının getirdiği başlıca hususlar şunlardı :

1. taraflar savaş sırasında işgal ettikleri toprakları iade edeceklerdir.
2. osmanlı devleti avrupa devletler topluluğunun bir üyesi olacak, toprak bütünlüğü ve bağımsızlığı avrupa devletlerinin ortak garantisi altına konacaktır.
3. osmanlı devleti ile antlaşmayı imzalayan devletlerden biri veya birkaçı arasında anlaşmazlık çıkarsa, taraflar kuvvet kullanmadan önce, diğer imzacı devletlerin aracılığını kabul edeceklerdir.
4. osmanlı padişahının 28 şubat 1856'da ilan ettiği "ıslahat fermanı" devletlere tebliğ edilecek ve devletler de bunu kabul edeceklerdir. bu ferman, ilgili devletlere, osmanlı devleti'nin iç işlerine karışma hakkı vermeyecektir.
5. boğazların kapalılığını öngören 1841 boğazlar sözleşmesi esaslarının devamlılığı kabul edilecektir.
6. karadeniz tarafsız olacak ve askerlikten tecrit edilecektir. karadeniz'deki tüm tersaneler yıkılacak ve hiçbir devletin donanması bulunmayacaktır.
7. tuna'da ulaşım serbestisi yeniden kurulacak ve bunu sürekli kılmak için antlaşmayı imzalayan devletlerin temsilcilerinden bir "tuna komisyonu" kurulacaktır.
8. eflak ve boğdan'a muhtariyet verilecek ve muhtariyet devletlerin ortak garantisi altına alınacaktır. her iki eyaletin de birer meclisi olacak ve hiçbir devlet eflak ve buğdan'ın iç işlerine karışmayacaktır.
9. sırbistan'ın daha önce osmanlı devletlinden almış olduğu hak ve imtiyazlar devletlerin ortak garantisi altında olacak ve osmanlı devleti izinsiz olarak sırbistan'a askeri müdahalede bulunmayacaktır

sonuçları

1. antlaşmanın avrupa için önemi, rusya tarafından bozulan uluslararası dengenin tekrar tesis edilmesidir.
2. osmanlı devleti açısından ise: başlangıçta rus tehlikesi bertaraf edildi; osmanlı devleti, devletler genel hak ve hukukundan faydalanma imkanı elde etti; avrupa konseyine girme hakkını kazandı. ancak, toprak bütünlüğü ve bekası avrupa büyük devletlerinin kefilliği altına girdi. karadeniz'de rusya ile aynı muameleye tabi tutulması haksızlık olarak ortaya çıktı. keza devletin tamamen bir iç meselesi olan ıslahat fermanı'na antlaşma metni içinde yer verilmesi, müteakip yıllarda iç işlerine müdahale zemini hazırladı.
3. ingiltere, akdeniz ve hindistan'a giden ticaret yollarını güvenceye aldı. özellikle rus karadeniz donanmasının yok edilmesi, ingiltere'nin sömürgeleri ve akdeniz ticareti için değerli bir garanti oldu.
4. fransa'da ingiltere gibi ekonomik çıkarlar elde etti. doğu akdeniz'e yönelik rus tehlikesi bertaraf edildi ve napolyon döneminde fransa'ya karşı kurulmuş olan devletler cephesi parçalanmış oldu.
5. piyemonte, italya birliği konusunu avrupa siyasetinin gündem konusu olmasını sağladı.
6. rusya, kuvvetli bir devlet olduğunu kanıtladı. osmanlı devleti konusunu ileri bir döneme erteledi.

paris antlaşması ile yeniden kurulan uluslararası denge 1870'de prusya'nın fransa'yı mağlup etmesi ve alman milli birliği'nin kurulmasına kadar devam etti. bu tarihten itibaren avrupa'da alman üstünlüğü dönemi başladı.

*